علمی

سال ها است که صحبت از آمدن زلزله در تهران يکي از موضوعات هميشگي خبرها بوده است. اما شايد کمتر افرادي به صورت دقيق و علمي از عواقب اين زلزله صحبت کرده اند و آنچه بسياري مي دانند تصوراتي واهي است. در حالي که براي بررسي زلزله تهران بايد دو مورد لرزه خيزي و آسيب هاي وارده بر شهر تهران در اثر زلزله را مورد بررسي قرار داد.
    
    زلزله خيزي تهران و گسل هاي آن 
    
    تهران از کوهپايه هاي جنوبي البرز آغاز مي شود و تا دشت ري امتداد پيدا مي کند. در کوهپايه تهران با دو فرونشست و سه رشته بلندي مواجه هستيم.
    
    بلندي ها:
    
    1- سعادت آباد، شميران، دزاشيب
    
    2- تپه هاي امانيه، الهيه، قيطريه، فرمانيه
    
    3- طرشت، عباس آباد
    
    فرونشست ها:
    
    1- اوين، تجريش، نياوران
    
    2- داووديه
    
    بلندي هاي شماره يک يعني سعادت آباد و شميران و دزاشيب توسط گسل نياوران روي فرونشست اوين تجريش رانده شده است، بلندي هاي شماره دو يعني امانيه، الهيه، فرمانيه توسط گسل محموديه از شمال بر روي فرونشست هاي اوين، تجريش، نياوران قرار گرفته اند، اين تپه ها از سمت جنوب روي فرونشست داووديه قرار مي گيرند، بلندي هاي طرشت و عباس آباد از سمت شمال به وسيله گسل داووديه روي فرونشست داووديه رانده شده اند.
    
    و اما در سطح دشت تهران تا ري با فرونشست بزرگ ري مواجه هستيم که در آن گسل هاي معروف ري و کهريزک قرار دارد.
    
    دوازده گسل اصلي تهران
    
    گسل مشا - فشم، گسل شمال تهران، گسل نياوران، گسل تلو پايين، گسل محموديه، گسل شيان و کوثر، گسل شمال ري، گسل جنوب ري، گسل کهريزک، گسل گرمسار، گسل پيشوا، گسل پارچين. البته گسل هاي فرعي زيادي در سطح شهر تهران موجود است مانند نارمک، شادآباد، داووديه، عباس آباد، باغ فيض و...با توجه به تعداد بسيار زياد گسل ها در سطح تهران و سوابق تاريخي فعاليت اين گسل ها به اين نکته که روزي نه چندان دور تهران با زلزله يي عظيم مواجه خواهد شد پي مي بريم. در سوابق تاريخي شهر تهران زلزله هاي بزرگي مانند زلزله 1/7 ريشتري دماوند در1209 (1830 ميلادي) ، 2/7 ريشتري سال 1117 ميلادي در کرج، 7/7 ريشتري طالقان در سال 496 (1958 ميلادي)، 1/7 ريشتري ري در سال1234( 1855 ميلادي) و بسياري ديگر زلزله هاي بالاي 7 ريشتر در تاريخ شهر تهران ثبت شده است. دوره بازگشت زلزله هاي تهران در حدود 150 الي 200 سال است، به خاطر اينکه از آخرين زلزله نيرومند بيش از 170 سال گذشته، خطر زلزله در تهران بسيار بالااست.
    
    آسيب هاي وارده بر شهر تهران
    
    به صورت تيتروار مي توان آسيب ها را به صورت زير بيان کرد:
    
    ريزش ساختمان هاي مسکوني، تجاري، اداري: قطع و خرابي لوله هاي آب و گاز: قطع شبکه برق: خرابي و مسدود شدن راه ها و پل ها.
    
    بيشتر ساختمان هاي شهر تهران جزء ساخت و سازهاي قديمي است که مقاومت چنداني در برابر زلزله ندارند و حتي در ميان ساخت و سازهاي جديد به علت سودجويي و ساخت و ساز هاي غيرمجاز بيشتر اين ساختمان ها در برابر زلزله پايدار نخواهند بود، حتي در بسياري از ساخت و سازهايي که اصول مهندسي عمران و پايداري در برابر زلزله را رعايت کرده اند به خاطر پديده هايي چون روانگرايي به علت بالابودن سطح تراز آب در شهر تهران و نوع خاک بعضي مناطق شاهد خرابي ساختمان ها بر اثر زلزله خواهيم بود.
    
    سطح آب هاي زيرزميني و مشکل زلزله 
    
    شايد يکي از مهم ترين عوامل خرابي در زلزله پديده روانگرايي در خاک در زير پي سازه ها باشد، به علت اينکه جلوي خرابي سازه بر اثر نيروي افقي زلزله را مي توان با تدابيري گرفت، اما در خاک هاي ماسه يي و از آنجايي که بيشتر خاک هاي سطح شهر تهران از نوع آبرفتي و ماسه يي هستند به علت عدم وجود کانال هاي فاضلاب و بالاآمدن سطح تراز آب، لايه سست ماسه يي و اشباع از آب را تشکيل داده است که بر اثر زلزله اين لايه حالت خميري گرفته و ساختماني را که حتي بر اثر نيروي افقي زلزله خراب نمي شود در خود واژگون مي کند و ساختمان بر حسب ميزان زلزله کج يا کاملاً واژگون مي شود. اين مساله از آنجا مهم است که در قسمت هاي جنوبي تهران تراکم جمعيت بسيار بالااست و همينطور سطح تراز آب هاي زيرزميني بسيار بالابوده، به طوري که در بعضي مناطق مانند بازار با کندن زمين تا عمق 5 متر به آب خواهيم رسيد. بهترين چاره براي اين مشکل احداث کانال هاي فاضلاب است که موجب پايين رفتن سطح آب زيرزميني مي شود. سطح آب هاي زميني به آرامي پايين خواهد رفت و مدت زمان زيادي نسبتاً براي اين موضوع مورد نياز است، البته با پايين رفتن سطح آب احتمال پديد آمدن نشست هايي در سازه ها وجود دارد.
    
    يکي ديگر از عوامل تخريب سازه احداث سازه ها در شيب بسيار زياد و همچنين احداث ساختمان ها در لبه شيرواني ها به خصوص در نواحي شمالي تهران است که خطرهاي زمين لغزش و سنگ ريزش را در پي دارد، به طوري که خاک زير ساختمان به حرکت درآمده و در زير ساختمان مي لغزد.نشست هاي ناگهاني در اثر زلزله يکي ديگر از خطرهاي زلزله است. در خاک هاي سست مانند يوسف آباد و نواحي جنوب تهران خاک داراي پتانسيل بسيار بالايي براي نشست است که نيروي زلزله اين پتانسيل را فعال مي سازد، اين مشکل در نواحي مانند ميدان ونک، گاندي، خيابان مطهري و عباس آباد که در اثر تسطيح تپه ها به وجود آمده اند بسيار جدي است.
    
    پيامدهاي زلزله در تهران آنقدر زياد است که از حوصله خواننده خارج است. مشکلاتي چون ناامني و آشوب بعد از زلزله نيز وجود دارد که مربوط به حوزه روانشناسي و جامعه شناسي است. عدم وجود گروه هاي امداد و نجات، قطع لوله هاي آب و شبکه برق، آتش سوزي ناشي از ترکيدن لوله هاي گاز و بسياري مشکلات ديگر بر مشکل زلزله دامن زده و بحران را جدي تر مي کند.
    

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: